25 jaar Clos Chaumont

Door Xavier Kat | 3 februari 2016

Afgelopen zondag organiseerden wij bij restaurant Podium onder de Dom in Utrecht van Chef-kok Leon Mazairac een fantastische proeverij en een wijn-spijsdiner ter ere van 25 jaar Clos Chaumont.

De volgende oogstjaren werden geproefd:
1995, 1998, 2000, 2004, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2012

Tijdens het daarop volgende diner, werden er door Leon Mazairac en zijn team speciaal bereide gerechten geserveerd rondom de volgende oogstjaren:
2014 Clos Chaumont Blanc,  1999, 2003, 2009, 2005 Clos Chaumont rouge en 2010 Une Passion de Clos Chaumont

Vericale proeverij met dr. Kees van Leeuwen

Dr. Kees van Leeuwen was speciaal vanuit Bordeaux overgekomen om de verticale proeverij (een proeverij van meerdere oogstjaren van een en hetzelfde château) te begeleiden. Van Leeuwen is professor Wijnbouw aan Bordeaux Sciences Agro en aan de faculteit Oenologie. Hij is een van de grote terroir-experts van dit moment en doet veel onderzoek op dit terrein. Daarnaast is hij adviseur van het wereldberoemde Château Cheval Blanc. Kees was nu vooral aanwezig als voormalig adviseur van Clos Chaumont en vriend van de familie Verbeek, eigenaar van dit bijzondere château.

Kees ging bij zijn presentatie vooral in op de benodigde ingrediënten voor het maken van een grote wijn. Daar komt geen toeval aan te pas. Zo blijkt uit het zorgvuldig analyseren van de gegevens van weerstations dat alle beroemde streken van Bordeaux, zoals Margaux, Saint-Julien, Pauillac, Saint-Estèphe, Pessac-Léognan, Sauternes, Saint-Emilion en Pomerol, net wat warmer zijn. Er is één ander plekje in Bordeaux waar dit ook het geval is: Côtes de Bordeaux Cadillac.

Daarnaast speelt de hoogwaardige grond van Clos Chaumont een voorname rol in de hoge kwaliteit. Clos Chaumont, bestaande uit een diversiteit aan percelen, bezit een complexe bodem van kiezel, kalk, klei en leem op een ondergrond van kiezel. De hoogwaardige bodem is niet zo vreemd, want dit was een van de uitgangspunten bij het vergaren van de wijngaarden. Anders dan bij veel andere châteaux, bezat Clos Chaumont op het moment van aankoop door Pieter Verbeek, geen eigen wijngaarden. Die werden in de loop der jaren beetje bij beetje vergaard. Hierbij waren bodemonderzoek en testen telkens leidend. Om te kunnen testen werden de percelen voor een korte periode van ongeveer drie jaar gepacht en werden de resultaten geanalyseerd. Pas bij een bewezen positief resultaat werd er een bod gedaan op het perceel om het voor het château te kopen.

Kwaliteit van Pieter Verbeek

Van Leeuwen loofde Pieter Verbeeks strategie van kwaliteit als enig uitgangspunt (of ‘kwaliteit voor alles’). Veel mensen die een château kopen, roepen dat ze een topwijn willen maken, maar handelen daar op de lange termijn niet naar (of: ‘missen de toewijding’). Pieter is jaar in jaar uit tot het uiterste gegaan om dit wel te realiseren en doet dit nog altijd. De selectie van de percelen is daar een voorbeeld van, maar ook de zeer grondige renovatie van het château en zijn kelders, de aanleg en herbeplantingsprojecten van de wijngaarden (met een hoge plantdichtheid, wat de kwaliteit verder verhoogt) en als laatste het zeer betrokken en gekwalificeerde personeel dat op het château werkt. De dagelijkse leiding is al vanaf het eerste begin in handen van Viviane Ginelli en haar man, die net als Pieter de allerbest mogelijke wijn willen maken.

Onderdeel hiervan is het op een zeer milieubewuste manier werken in de wijngaard en met dezelfde zorg als de grand cru classés dit doen.

Wat betreft de aanplant speelt de voor de regio belangrijke merlotdruif ook op Clos Chaumont de hoofdrol, maar opvallend is wel het tevens hoge percentage cabernet franc en cabernet-sauvignon, die het hier met name op de warmere wijngaarden met een ondergrond van kiezel, uitstekend doen.

In zijn betoog laat Kees de factoren de revue passeren die de kwaliteit en smaak van een wijn bepalen, zoals: de bodemgesteldheid, de expositie (hoogte, helling), het klimaat (oogstjaar), de druivenrassen, de wortelstokken, het wijngaardbeheer en de vinificatie en de rijping op vat.

Op het gebied van de selectie van de druiven (Clos Chaumont declasseert doorgaans 30% tot 50% van de oogst tot tweede wijn!), vinificatie en opvoeding op eiken vaten, doet het château niet onder voor de allerbeste cru’s.

Het wordt nu tijd om te proeven

Kees wijst de 65 proevers (stijf uitverkocht!) er op dat in een verticale proeverij de meeste kwaliteitsfactoren onveranderd blijven. Behalve het klimaat. Dat is in Bordeaux ieder jaar anders. In een dergelijke proeverij kun je dus uitstekend de invloed van het klimaat op de smaak bestuderen.

Het klimaat beïnvloedt de smaak van de wijn via verschillen in temperatuur, zonlicht en wateropname van de wijnstok.

Kijken we naar de temperatuur, dan kunnen we stellen dat het warm genoeg moet zijn om de druiven goed rijp te krijgen. Hierbij geldt: hoe warmer het jaar, hoe vroeger de oogst. Maar warme (en dus vroege) jaren zijn niet vanzelfsprekend de beste.

In al zijn onderzoeken is Kees er achter gekomen dat met name de wateropname van de wijnstok in Bordeaux een principale rol speelt in de kwaliteit van de wijnen. De wateropname wordt als volgt bepaald: hoeveelheid water die de bodem vasthoudt, plus de hoeveelheid neerslag, minus de hoeveelheid water die verdampt. Hoe negatiever de balans, hoe droger het jaar is geweest. Een analyse van alle oogstjaren laat zien dat alle topjaren droog waren. Natuurlijk, stelt Kees, spelen daarnaast andere factoren een rol. Omgekeerd moet je daarom uitkijken; je kunt niet stellen dat alle droge jaren top zijn.

Tijdens het proeven geeft Kees bij ieder oogstjaar aan wat de gemiddelde temperatuur was en hoe de waterbalans was. De combinatie van bovengemiddeld warm en zeer droog geeft krachtige, meer alcoholische, maar minder verfijnde wijn. Voorbeelden zijn 2003 en 2009. Jaren die droog waren, maar koeler, geven wijnen met complexiteit en frisheid. Mooie voorbeelden zijn jaren als 1998, 2000 en 2010.

Tijdens de proeverij en het diner wordt er ook stilgestaan bij ondergewaardeerde oogstjaren. Soms komt dit omdat de jaren strategisch niet goed vallen, bijvoorbeeld omdat ze net na een heel kostbaar topjaar vallen. Een daaropvolgend oogstjaar staat dan snel in de schaduw van het voorgaande jaar. Jaren als 2001 (na topjaar 2000) en 2004 (na gehypt jaar 2003) hadden hier last van. Vaak speelt ook de (Amerikaanse) pers hierin een doorslaggevende rol, die vaak meer oog heeft voor de power-wijnjaren, die gemakkelijk indruk maken. Juist voor de jaren met meer nuances is dan minder aandacht.

Afsluitend liet de proeverij ook prachtig een omslag zien in stijl. In 2005 trok Kees van Leeuwen zich door tijdgebrek terug als vaste consulent van Clos Chaumont en liet zich vervangen door de bekende Hubert de Bouärd (Château Angélus). De Bouärd zoekt naar meer rijpheid en oogst daarom iets later. Daarnaast nam onder zijn advieswerk het percentage nieuw hout ook iets toe. Zeker in de eerste jaren als 2005 en 2006 was de invloed van het hout wellicht iets te nadrukkelijk aanwezig. In de jongere jaren is het hout uitstekend geïntegreerd.

Al met al bewijst Clos Chaumont tijdens de proeverij en het diner zeer consistent te zijn in de kwaliteit en mogen we concluderen dat het château op een zeer hoog niveau acteert! Een niveau dat zeker vergeleken mag worden met dat van crus classés uit Saint-Emilion. De bijzondere prijs-kwaliteitverhouding van het château wordt daarmee maar weer eens onderschreven.

Graag bedanken wij heel hartelijk Leon Mazairac en zijn team voor de grootste gastvrijheid en de prachtige gerechten, de familie Verbeek voor hun aanwezigheid en het beschikbaar stellen van de wijnen uit de châteaucollectie, Kees van Leeuwen voor zijn interessante en inspirerende verhaal en als laatste natuurlijk alle aanwezigen voor hun grote enthousiasme!