De ware wijnmaker toont zich in een moeilijk jaar

De ware wijnmaker toont zich in een moeilijk jaar

Door Xavier Kat & Milton Verseput | 6 mei 2022

Vorst, meeldauw en hagel zorgden voor een extreem kleine oogst, die vervolgens ook nog streng geselecteerd en zorgvuldig gevinifieerd moest worden. Alleen dan kwam de kwaliteit.


Jean-Marie Guffens windt er geen doekjes om: “In 2021 is alles klote!” In het jaar zat het meeste dan ook tegen. Zo startte het voorjaar al vroeg met warm en zonnig weer en liepen de wijnstokken snel uit. De vorst van begin april was hierdoor allesverwoestend. Bijna heel Frankrijk had hier onder te lijden, maar zeker in de Mâconnais waren de klappen heel hard. Alsof het niet genoeg was, richtte hagel later in het jaar ook de nodige schade aan en was er door de natte zomer veel meeldauw en valse meeldauw, hetgeen de oogst verder reduceerde. Zo kan het dat er voor Verget maar 30% van het gebruikelijke volume werd geproduceerd. Op Domaine Guffens-Heynen, waar de rendementen sowieso jaarlijks minuscuul zijn, was dit 50% minder dan gemiddeld. In Bordeaux, op Château Closiot in Barsac, werd Guffens overigens het allerhardst geraakt: op de acht hectare wijngaard werd slechts vijftien hectoliter geoogst, zo’n 5% van wat je hoopt. Hier werd dan ook geen wijn gemaakt. In het zuiden, op Château des Tourettes viel de schade nog enigszins mee, en nog belangrijker: hier was de kwaliteit ook nog eens uitmuntend. Een klein lichtpuntje.

Al met al natuurlijk een dramatisch jaar voor de Franse wijnbouw en zeker voor de Bourgogne, waar de kleine jaren zich aan elkaar lijken te rijgen… Terwijl de vraag naar de wijnen nooit groter is geweest dan op dit moment. Jean-Marie maande ons daarom ook vooral snel te komen proeven en onze allocaties, hoe klein ook, veilig te stellen.

Enkele dagen later togen we naar Sologny, thuis van Verget. Voor Milton Verseput was het zijn eerste bezoek aan Guffens en Verget. Toch altijd een bij-
zonder moment, zo weet iedereen die hem voorging, en ik was dan ook erg benieuwd hoe hij een en ander zou ervaren. Het zou in ieder geval minder zwaar worden dan gebruikelijk, want er stonden maar 35 wijnen te proeven, tegen gewoonlijk vaak 50 tot 60 wijnen.

Milton: “In 2015 was ik aanwezig bij een bijzondere proeverij die jullie met Okhuysen in aanwezigheid van JeanMarie Guffens en zijn vrouw Maine organiseerden. Ik herinner mij de talrijke, bijna Cruijffiaanse uitspraken van deze begenadigde wijnmaker, zoals toen iemand hem vroeg hoeveel hout de wijn had en waarom? Hij keek de jonge sommelier aan en zei met een grijns: ‘De wijn kan net zoveel hout hebben als de hoeveelheid wijn die hij is’. Alleen hier om al verheugde ik mij op dit bezoek!”

Xavier: “Je had Guffens dus al meegemaakt en ervaren hoe gevat en interessant deze bijzondere wijnmaker is. Ik ben benieuwd wat je opviel tijdens het bezoek.”
Milton: “Een ding wat mij meteen opviel was hoe hartelijk de ontvangst op het domein was. Ik heb dit inmiddels vaker meegemaakt bij Okhuysen. De wijnmakers en hun team passen geweldig goed bij Okhuysen, dus het voelde bijna alsof ik voor het eerst bij schoonfamilie op bezoek ging. Ik had ook het gevoel dat ik direct bij de familie hoorde.”

Xavier: “En het proeven met Guffens, hoe beleefde je dat?”
Milton: “Daar ik mij had opgeworpen als ‘fotographe du jour’, was ik naast het proeven ook bezig met het letterlijk observeren van Jean-Marie. Door de grootse armgebaren was een snelle sluitertijd gewenst. Jean-Marie praat met heel zijn lichaam. Zijn achtergrond, het toneel, lijkt hierdoor naar voren te komen. Ik heb mij wel eens laten vertellen dat toneelspelers ‘groot moeten spelen’ zodat de mensen achter in de zaal het ook kunnen zien. Dat zou bij Guffens dus wel goed zitten. Maar als hij sprak, hing ik echt aan zijn lippen, die razendsnel van Frans naar Vlaams schakelden, om mij ook te betrekken in zijn toelichtingen. Af en toe sprak Jean-Marie tien zinnen Frans terwijl hij mij strak aankeek. En ik kon alleen maar knikken want het leek er, ook in een voor mij onbekende taal, op dat hij de absolute waarheid sprak.”

Xavier: “Wat heb je meegekregen over het oogstjaar 2021 en hoe Guffens en zijn team hier mee om zijn gegaan?”
Milton: “Wat ik voor mij zag, was geen verslagen wijnmaker, eerder een realistisch man. Er werd niet geklaagd door Jean-Marie en ook niet door zijn hoofdwijnmaker Julien Desplans. Dit was natuurlijk niet het eerste jaar dat de weergoden met de botte bijl door de wijngaarden waren gebanjerd. ‘Het bedrijf is gezond want we hebben voldoende reserves’ vertelde Jean-Marie. Voor iemand met de ambities van deze man, is stilstand een absolute achteruitgang. Maar het biedt ook kansen want hij heeft al meerdere malen bewezen een alleskunner te zijn op het gebied van wijn.”

Xavier: “Waar zag jij die kansen dan precies?”
Milton: “Ten eerste maakt Jean-Marie naast zijn prachtige bourgognes natuurlijk ook wijnen in de Noordelijke Provence, op zijn Tourettes. Ik kende die wijnen eigenlijk niet goed genoeg, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik er erg van onder de indruk was, van zowel wit als rood. Door de zeer kleine Bourgogne-oogst verwacht ik dat meer mensen deze wijnen zullen ontdekken en omarmen. Dat verdienen ze. Daarnaast vind ik het ongelooflijk om te horen dat Guffens voor het jaar 2021 nauwelijks winst verwacht te gaan maken. De druiven die hij voor Verget moest kopen waren zo duur, dat het volgens hem zou leiden tot een slechte prijs-kwaliteitverhouding en dit zou klanten wegjagen. Daarom probeert hij de verhogingen, die er alsnog wel zijn, niet nog groter te maken door er zelf ook nog z’n normale marge overheen te doen. Die laat hij zo goed als achterwege. Ik vind dat echt bijzonder. Hij heeft echt een langetermijnvisie en neemt dit jaar dus zijn verlies.”

Xavier: “Wat vond je van de wijnen die je proefde?”
Milton: “In tegenstelling tot jullie, heb ik niet veel ervaring in het proeven van zulke jonge wijnen. Ik heb dus naast het proeven ook geluisterd naar jullie commentaren. Ik begreep dat de uitdagingen groot waren en Jean-Marie ontzettend streng heeft moeten selecteren en heel veel wijnen dit jaar niet heeft kunnen maken en bepaalde wijngaarden heeft moeten assembleren om tot het gewenste resultaat te komen. Ik heb het gevoel dat juist daarom de wijnen die hij uiteindelijk heeft gemaakt, alsnog van een zeer goed niveau zijn.”

Xavier: “Heb je nog een mooie conclusie voor dit bezoek?”
Milton: “Wat me gewoon opvalt, is dat Guffens als buitenstaander, als Belgische immigrant, juist de identiteit en kwaliteit van de Franse wijnen – en dan met name die van de Bourgogne – wil verdedigen en ook promoten. En dat begint met zijn prijsstelling. Maar daarnaast ook met de stijl van zijn wijnen, die niet alleen duidelijk zijn handtekening dragen, maar tevens de geweldige potentie van de Mâconnais reflecteren. Heel veel is maakbaar, maar authenticiteit en een oprechte liefde voor cultuur, geschiedenis en de wil om iets na te laten voor toekomstige generaties, is dat niet. En juist dat is iets wat in Guffens enorm valt te prijzen. Daar plukken wij, letterlijk, allemaal de vruchten van.”

Met Guffens spraken we na het proe-ven, tijdens de lunch, nog verder door over de schaarste van het aanbod in de Bourgogne en de enorme prijsstijgingen die dit tot gevolg heeft. Guffens vindt dit een gevaarlijke ontwikkeling en denkt dat dit de streek op de lange termijn geen goed doet. Met veel gevoel voor cynisme en een flinke dosis humor zegt hij: “We zijn de hele dure wijnen nu snel aan het opdrinken, voordat ze straks niets meer waard zijn.” Maar voor een flink deel van de boeren zijn verhogingen ook pure noodzaak om de boel draaiende te kunnen houden. Want ook al ben je kapot gevroren en kan je niet oogsten, het werk in de wijngaard gaat onverminderd door.

Guffens vermaakt zich op Château des Tourettes tegenwoordig ook met het maken van natuurwijn, gemaakt van biologisch geteelde druiven en zonder toevoeging van sulfiet. Hij liet de wijn aan wijnjournalist en voormalig ‘beste sommelier ter wereld’ Olivier Poussier proeven, die zei: “Jean-Marie, deze natuurwijn heeft een probleem! Er zit namelijk geen fout in!” Guffens antwoordde hem: “Olivier, gun me nog even de tijd, ik doe dit pas net.”


Alle wijnen

Bekijk het hele wijnaanbod