Wijnkoper van het Jaar!
Door Hubrecht Duijker | 2 november 2020
Het was in 1983 dat ik voor het eerst een schouderklopje, een mediaal compliment uitdeelde aan een Nederlandse wijnimporteur die zich in mijn ogen op bijzondere wijze had onderscheiden – en die derhalve de eretitel wijnkoper van het jaar kreeg. Deze maand wordt onthuld wie de 37ste ontvanger is, wat hij allemaal gedaan dan wel bereikt heeft, en wat zijn tien favoriete wijnen zijn.
‘Persoonlijk houd ik van zuivere, pure wijnen, waarbij de rijpheid nooit ten koste gaat van de frisheid.’ Aan het woord is Xavier Kat, mijn 37ste wijnkoper van het jaar. En eigenaar-directeur van de in Haarlem gevestigde Wijnkoperij Okhuysen – waarvan alleen al de naam synoniem is met kwaliteit. Een modelbedrijf dat zijn klanten al jarenlang verwent met grote proeverijen (dit jaar online, hulde) en een eigen, hoogst informatieve fraai vormgegeven uitgave, terwijl een goed geschoolde staf de afnemers, particulieren en horeca, vriendelijk en deskundig adviseert.
Louis Kat benoemde ik in 1983, samen met Wim Beelen, als eerste Wijnkoper van het Jaar
Overname Wijnkoperij Okhuysen
Xavier maakte als kleine jongen reeds kennis met wijn. Zijn vader, Louis Kat (mijn allereerste wijnkoper van het jaar, samen met compagnon Wim Beelen), kwam anno 1962 in dienst bij Okhuysen dat destijds in handen was van Herman Okhuysen, erfgenaam van de oorspronkelijke oprichter. Toen de kinderloze Herman stopte, hoopte Kat senior het bedrijf over te kunnen nemen. De wijnkoperij werd echter verkocht aan de firma Bols die een grote reorganisatie doorvoerde en delen van Okhuysen onderbracht bij andere bedrijven. ‘Op een gegeven moment stond mijn vader op het punt weg te gaan, want het werd steeds minder zijn eigen bedrijf. Maar in 1976 kon hij Okhuysen alsnog kopen, samen met zijn zakenpartner Wim Beelen.’ Dankzij een vooruitstrevende visie en heel hard werken wisten Louis Kat en Wim Beelen het bedrijf nieuw leven in te blazen. ‘Ze stopten de samenwerking met agenturen en grote wijnbedrijven, om vervolgens zelf in de auto stappen teneinde wijnstreken uit te kammen, veelal buiten de geijkte gebieden’, vertelt Xavier. ‘Niet alleen in Frankrijk, maar ook meteen al in Spanje. Vervolgens zijn ze rechtstreeks gaan handelen met kleine domeinen. Sommige boeren hadden nooit een fles verkocht buiten hun eigen dorp.’ Tot zijn tiende jaar woonde Xavier boven de winkel in de Gierstraat. ‘Het is een pand met charme, met een mooie parketvloer, balken en kroonluchters. Je hebt het idee dat de winkel er sinds de negentiende eeuw al zo uitziet, maar hij is wel twintig keer verbouwd. Vroeger had je allemaal hoekjes en nisjes – als kind vond ik dat fantastisch – maar die zijn nu weg. De sfeer van toen is echter altijd behouden gebleven.’
Van Bordeaux terug naar Haarlem
Louis Kat benoemde ik in 1983, samen met Wim Beelen, als eerste Wijnkoper van het Jaar
Overname Wijnkoperij Okhuysen
Xavier maakte als kleine jongen reeds kennis met wijn. Zijn vader, Louis Kat (mijn allereerste wijnkoper van het jaar, samen met compagnon Wim Beelen), kwam anno 1962 in dienst bij Okhuysen dat destijds in handen was van Herman Okhuysen, erfgenaam van de oorspronkelijke oprichter. Toen de kinderloze Herman stopte, hoopte Kat senior het bedrijf over te kunnen nemen. De wijnkoperij werd echter verkocht aan de firma Bols die een grote reorganisatie doorvoerde en delen van Okhuysen onderbracht bij andere bedrijven. ‘Op een gegeven moment stond mijn vader op het punt weg te gaan, want het werd steeds minder zijn eigen bedrijf. Maar in 1976 kon hij Okhuysen alsnog kopen, samen met zijn zakenpartner Wim Beelen.’ Dankzij een vooruitstrevende visie en heel hard werken wisten Louis Kat en Wim Beelen het bedrijf nieuw leven in te blazen. ‘Ze stopten de samenwerking met agenturen en grote wijnbedrijven, om vervolgens zelf in de auto stappen teneinde wijnstreken uit te kammen, veelal buiten de geijkte gebieden’, vertelt Xavier. ‘Niet alleen in Frankrijk, maar ook meteen al in Spanje. Vervolgens zijn ze rechtstreeks gaan handelen met kleine domeinen. Sommige boeren hadden nooit een fles verkocht buiten hun eigen dorp.’ Tot zijn tiende jaar woonde Xavier boven de winkel in de Gierstraat. ‘Het is een pand met charme, met een mooie parketvloer, balken en kroonluchters. Je hebt het idee dat de winkel er sinds de negentiende eeuw al zo uitziet, maar hij is wel twintig keer verbouwd. Vroeger had je allemaal hoekjes en nisjes – als kind vond ik dat fantastisch – maar die zijn nu weg. De sfeer van toen is echter altijd behouden gebleven.’
Van Bordeaux terug naar Haarlem
De vijftigjarige Xavier werkt inmiddels 21 jaar bij Okhuysen. ‘Na mijn middelbare school ben ik de Hogere Hotelschool gaan doen. Mede om dienstplicht te vermijden, 1995 zou het laatste jaar zijn, besloot ik mijn studie te verlengen door een half jaar stage te lopen in Bordeaux. Daar ben ik pas echt in de ban geraakt van wijn – en dan vooral van Bordeaux.’ Na afloop van zijn studie keerde Xavier terug naar Bordeaux, om er vijf jaar te werken op châteaus en voor een négociant (wijnhandelaar). In deze periode leerde hij niet alleen perfect Frans spreken, maar ook netwerken binnen de wijnwereld. Bijvoorbeeld tijdens feesten op châteaus. ‘Daar heb ik nog altijd profijt van’. Toen de négociant voor wie hij werkte Xavier aandelen aanbood in zijn bedrijf, besloot Louis Kat zijn zoon te vragen om in plaats daarvan bij Okhuysen te komen werken. Hoewel Xavier het naar zijn zin had in Frankrijk, keerde hij terug naar Haarlem. ‘Immers, de wijnwereld is veel groter dan alleen Bordeaux. Bovendien was Okhuysen toen al een mooi bedrijf, met veel mogelijkheden.’
Van vader op zoon
In juni 1999 kwam hij bij het bedrijf, om nog enkele maanden met Wim (‘Pom’) Beelen samen te werken totdat deze de wijnkoperij in september verliet. ‘Het was een jaar later dat ik mijn eerste 25 procent van de aandelen kocht, en in 2003 de laatste tranche. Het is bijzonder dat mijn vader zo snel de aandelen aan overdroeg, wat mij de ruimte gaf om de schuld die ik daarmee aanging in de loop der jaren af te lossen. We hebben vervolgens tot 2010 intensief samengewerkt. Daarna deed Louis het iets rustiger aan, om in 2012 definitief afscheid te nemen. Een beetje meegluren vindt hij gelukkig nog altijd leuk.’
Inmiddels heeft Xavier de dagelijkse leiding overgenomen, maar een beetje meegluren doet Louis nog wel
Selectief te werk gaan
Hoe de inkoop plaatsvindt? ‘Soms vinden wijnen ons en soms wij de wijnen. Enerzijds proberen we de markt en alle ontwikkelingen in de gaten te houden om te beoordelen of er nieuwe landen/streken/domeinen in het assortiment nodig zijn. Hiervoor zijn we geabonneerd op allerlei wijntijdschriften en websites, praten met sommeliers en luisteren naar tips en feedback van onze vele particulieren klanten. Anderzijds worden we vaak benaderd door producenten die graag met ons zouden samenwerken.’ Alle aanvragen worden zorgvuldig gescreend, door informatie te vergaren over het domein. Stap nummer twee is het aanvragen van proefflessen. ‘Het proeven gebeurt door een elfkoppig Okhuysen proefpanel, waarvan het gros vinoloog is.’ Tenslotte wordt het wijngoed bezocht. ‘Dikwijls komt het niet direct tot een samenwerking en volgen we een domein meerdere jaren voordat de knoop wordt doorgehakt.’ Normaliter reist Xavier zelf intensief, enerzijds om bestaande relaties te verstevigen, anderzijds om nieuwe kwaliteitsgerichte wijnproducenten te vinden. ‘Het reizen is voor mij heel belangrijk; het geeft inspiratie voor eigenlijk alles waarmee we commercieel bezig zijn.’
Het zien van kansen
Zijn belangrijkste uitdaging? ‘Dat is de grote en toenemende concurrentie. Ook omdat grenzen vervagen en liefhebbers via internet makkelijk toegang hebben tot een groot internationaal wijnaanbod. Daarnaast is de overheid de consumptie van alcohol steeds meer aan het ontmoedigen. Maar daar zie ik ook een kans voor ons. Wij willen vooral de mensen laten genieten van wijn en alle mooie verhalen en de culturele aspecten die daaraan vastzitten. Veel en goedkoop is niet ons ding.’ Vandaar dat de eigen printuitgave Vinée Vineuse steeds meer een tijdschriftachtig karakter heeft gekregen, in plaats van een geïllustreerde prijslijst te zijn. Welke nevenfuncties in de wijnwereld heb je momenteel? Xavier is vicevoorzitter in het dagelijks bestuur van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (de branchevereniging), geeft les aan de Wijnacademie (‘slechts twee lessen per jaar, maar wel heel leuk’) en is bestuurslid van de IWCA ofwel International Wine Clubs Association), een wereldwijde club van bedrijven à la Okhuysen (‘ter deling van kennis’). Tijd voor hobby’s? ’Niet heel veel, maar in onze professie is het belangrijk om fit te blijven. Daarom hockey ik nog altijd twee maal per week en loop daarnaast hard. De loopschoenen gaan ook steevast mee op reis.’ Tenslotte onthult Xavier Kat zijn ‘met moeite gekozen, eigenlijk een onmogelijke opgave’ tien favoriete wijnen van het moment uit het Okhuysen assortiment.
Xavier Kat, de 37ste Wijnkoper van het Jaar
Van vader op zoon
In juni 1999 kwam hij bij het bedrijf, om nog enkele maanden met Wim (‘Pom’) Beelen samen te werken totdat deze de wijnkoperij in september verliet. ‘Het was een jaar later dat ik mijn eerste 25 procent van de aandelen kocht, en in 2003 de laatste tranche. Het is bijzonder dat mijn vader zo snel de aandelen aan overdroeg, wat mij de ruimte gaf om de schuld die ik daarmee aanging in de loop der jaren af te lossen. We hebben vervolgens tot 2010 intensief samengewerkt. Daarna deed Louis het iets rustiger aan, om in 2012 definitief afscheid te nemen. Een beetje meegluren vindt hij gelukkig nog altijd leuk.’
Inmiddels heeft Xavier de dagelijkse leiding overgenomen, maar een beetje meegluren doet Louis nog wel
Selectief te werk gaan
Hoe de inkoop plaatsvindt? ‘Soms vinden wijnen ons en soms wij de wijnen. Enerzijds proberen we de markt en alle ontwikkelingen in de gaten te houden om te beoordelen of er nieuwe landen/streken/domeinen in het assortiment nodig zijn. Hiervoor zijn we geabonneerd op allerlei wijntijdschriften en websites, praten met sommeliers en luisteren naar tips en feedback van onze vele particulieren klanten. Anderzijds worden we vaak benaderd door producenten die graag met ons zouden samenwerken.’ Alle aanvragen worden zorgvuldig gescreend, door informatie te vergaren over het domein. Stap nummer twee is het aanvragen van proefflessen. ‘Het proeven gebeurt door een elfkoppig Okhuysen proefpanel, waarvan het gros vinoloog is.’ Tenslotte wordt het wijngoed bezocht. ‘Dikwijls komt het niet direct tot een samenwerking en volgen we een domein meerdere jaren voordat de knoop wordt doorgehakt.’ Normaliter reist Xavier zelf intensief, enerzijds om bestaande relaties te verstevigen, anderzijds om nieuwe kwaliteitsgerichte wijnproducenten te vinden. ‘Het reizen is voor mij heel belangrijk; het geeft inspiratie voor eigenlijk alles waarmee we commercieel bezig zijn.’
Het zien van kansen
Zijn belangrijkste uitdaging? ‘Dat is de grote en toenemende concurrentie. Ook omdat grenzen vervagen en liefhebbers via internet makkelijk toegang hebben tot een groot internationaal wijnaanbod. Daarnaast is de overheid de consumptie van alcohol steeds meer aan het ontmoedigen. Maar daar zie ik ook een kans voor ons. Wij willen vooral de mensen laten genieten van wijn en alle mooie verhalen en de culturele aspecten die daaraan vastzitten. Veel en goedkoop is niet ons ding.’ Vandaar dat de eigen printuitgave Vinée Vineuse steeds meer een tijdschriftachtig karakter heeft gekregen, in plaats van een geïllustreerde prijslijst te zijn. Welke nevenfuncties in de wijnwereld heb je momenteel? Xavier is vicevoorzitter in het dagelijks bestuur van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (de branchevereniging), geeft les aan de Wijnacademie (‘slechts twee lessen per jaar, maar wel heel leuk’) en is bestuurslid van de IWCA ofwel International Wine Clubs Association), een wereldwijde club van bedrijven à la Okhuysen (‘ter deling van kennis’). Tijd voor hobby’s? ’Niet heel veel, maar in onze professie is het belangrijk om fit te blijven. Daarom hockey ik nog altijd twee maal per week en loop daarnaast hard. De loopschoenen gaan ook steevast mee op reis.’ Tenslotte onthult Xavier Kat zijn ‘met moeite gekozen, eigenlijk een onmogelijke opgave’ tien favoriete wijnen van het moment uit het Okhuysen assortiment.
Xavier Kat, de 37ste Wijnkoper van het Jaar
